Mindfulness formeel uitgelegd

Mindfulness is een techniek waarbij een persoon opzettelijk bewust wordt van zijn of haar gedachten en daden in het huidige moment, zonder oordelen. Het speelt een centrale rol in het boeddhisme, waarbij Right Mindfulness het zevende element is van het ‘Noble Achtvoudige Pad’, waarvan de beoefening wordt beschouwd als een voorwaarde voor het ontwikkelen van inzicht en wijsheid. In een seculiere context krijgt mindfulness steeds meer belangstelling onder westerse psychiaters als een niet-farmacologisch middel om met angststoornissen en depressieve stemmingen om te gaan.

Voorbeelden van meditatie en het dagelijkse leven

Juiste mindfulness (vaak ook wel juiste meditatie genoemd) komt in verschillende vormen voor. Een voorbeeld van mindfulness is om mentaal een verbaal label te geven aan elke in- en uitademing tijdens zitmeditatie.​ Dus elke keer dat je inademt, denk je “stijgen”, en elke keer dat je uitademt, denk je “vallen”. Bij dit type meditatie dient de ademhaling als een ketting die de beoefenaar gebruikt om zijn of haar bewustzijn terug te brengen naar het huidige moment. Door vaker in het huidige moment te verblijven, beginnen beoefenaars zowel de innerlijke als de uiterlijke aspecten van de werkelijkheid te zien. De innerlijke werkelijkheid kan zich ontvouwen als men ziet dat de geest voortdurend aan het babbelen is met commentaar of oordeel. Door op te merken dat de geest voortdurend commentaar geeft, heeft men het vermogen om die gedachten zorgvuldig op te merken – en te beslissen of die gedachten waarde hebben. Meestal realiseren bewuste mensen zich dat “gedachten slechts gedachten zijn” – de gedachten zelf hebben geen gewicht. Mensen zijn vrij om een ​​gedachte los te laten (‘laat het gaan’) ) wanneer ze beseffen dat de gedachte geen concrete realiteit is. Ze zijn vrij om het leven te observeren zonder verstrikt te raken in het commentaar.

Als je de innerlijke realiteit nog eens goed observeert, ontdek je dat geluk niet een eigenschap is die wordt veroorzaakt door een verandering in uiterlijke omstandigheden, maar dat het besef dat geluk begint met het loslaten van gehechtheid aan gedachten; waardoor ‘automatische’ reacties vrijkomen op prettige en onaangename situaties of gevoelens.

Mindfulness hoeft echter niet te worden beperkt tot een formele meditatiesessie. Mindfulness is een activiteit die op elk moment kan worden gedaan; het vereist niet zitten of zelfs focussen op de ademhaling, maar wordt eerder gedaan door de geest te laten focussen op wat er in het huidige moment gebeurt, terwijl je gewoon het gebruikelijke ‘commentaar’ van de geest opmerkt. Men kan zich bewust zijn van de gewaarwordingen in de voeten tijdens het lopen, van het geluid van de wind in de bomen of het gevoel van zeepachtig water tijdens het afwassen. Men kan ook rekening houden met het commentaar van de geest: ‘Ik wou dat ik niet verder hoefde te lopen, ik hou van het geluid van de ritselende bladeren, ik wou dat afwassen niet zo saai was en dat de zeep niet uitdroogt.’, enz. Zodra we het lopende commentaar van de geest hebben opgemerkt, we hebben de vrijheid om die uitspraken los te laten: “afwassen: saai” kan “afwassen: afwassen” worden. In dit voorbeeld kan men zien dat wassen niet als “saai” hoeft te worden beoordeeld; afwassen is slechts een proces van afwassen met water en zeep. Elke activiteit die met aandacht wordt gedaan, is een vorm van meditatie, en opmerkzaamheid is praktisch altijd mogelijk.

Continue mindfulness-oefening

Naast verschillende vormen van meditatie die zijn gebaseerd op specifieke sessies, zijn er mindfulness-trainingsoefeningen die gedurende de dag bewustzijn ontwikkelen met behulp van specifieke omgevingsfactoren. Het doel is om mindfulness in wezen continu te maken. Voorbeelden van dergelijke signalen zijn het uurwerk van klokken, rode lichten op verkeersknooppunten en het passeren van de drempel van deuren. De opmerkzaamheid zelf kan de vorm aannemen van niets anders dan focussen op drie opeenvolgende ademhalingen. Deze benadering is vooral nuttig als het moeilijk is om regelmatig te mediteren.